लिजोनेर्स डिजिज (Legionnaires disease)

लिजोनेर्स रोगको बारेमा भ्रमहरुको बारेमा डा. चिरायु रेग्मी ले आफ्नो फेसबुक वालमा लेख्नुभएको कुराहरु:-

लिजोनेर्स डिजिज (Legionnaires disease) को बारेमा पत्रिकामा यसरी समाचार आइदियो कि, पाठकहरुले सामाजिक संजालमा पानी 'उमालेर' मात्र खान समेत सुझाब दिए।

यी भ्रमहरुको खिलाफमा केहि तथ्यहरु-

१. लिजोनेर्स डिजिज- यो एक किसिमको निमोनिया हो। लिजोनेल्ला भन्ने व्याक्टेरियाले गर्दा यो रोग लाग्ने गर्छ। निमोनियाको कारणको रुपमा यो व्याक्टेरिया नेपालमा पहिलो पटक पत्ता लागेको हो।  
२. यो रोग संक्रमित/फोहोर पानी खाएर सर्दैन- बरु जीवाणुयुक्त पानीको बाफ/फोहरालाई साससंगै फोक्सो भित्र तानियो भने सर्छ- AC को प्रयोग हुदा, अस्पतालमा nebulizer/respirator द्वारा, आधुनिक shopping mall मा तरकारीलाई ताजा राख्न प्रयोग गरिने पानीको स्प्रेद्वारा र कहिलेकाही sauna/shower मा नुहाउदा सर्न सक्छ। यी किसिमले प्रयोग गर्ने पानीलाई रासायनिक माध्यमले प्रसोधन गरे यो रोग फैलनबाट रोक्न सकिन्छ।
३.  रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर भएका बृद्ध, दिर्घ धुम्रपान गरेका र फोक्सोमा पहिलै अरु समस्या भएकाहरुलाई सजिलै सर्छ, अरुमा सर्न गार्हो छ।
४.  यसको उपचार नेपालमा सजिलै उपलब्ध छ। मान्छेबाट मान्छेमा सर्दैन, त्यसैले ठूलो महामारी फैलने सम्भावना कम छ।

बाँकी पढ्नुहोस् >>

डक्टरी वास्तवमा के हो? पेशा कि समाजसेवा?

डक्टरी पेशा हो कि समाजसेवा हो भन्ने कन्फ्युजन मेरो दिमागमा बेलाबेलामा चलीरहन्छ। हाम्रो समाजलाई नि डक्टरी समाजसेवा हो र हुनुपर्छ भन्ने भ्रम छ। यहाँ गरिव विरामीले उपचार नपाउदा, प्राइभेट अस्पतालमा उपचारको चर्को शुल्क तिर्नुपर्दा डक्टरी पेशालाई सेवाबाट व्यापारमा बद्लेको भन्ने आरोपहरु लाग्ने गर्छ। सुन्दरमणी दिक्षित सरको पछील्लो लेख (शिर्षक नै चित्त नबुझेकोले मैले यहाँ राखिन) ले मेरो मनमा फेरी यो प्रश्न उठाइदियो। हुन त वहाँको लेख सस्ता शब्दहरु चयनका कारण सर्वसाधारणमा चर्चित रह्यो भने मेडिकल क्षेत्रका साथीहरुमा चै निकै नै विवादस्पद बन्न पुग्यो।

सुन्दरमणी सरलाई मैले वी.पी.को. स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, धरानको दिक्षान्त समारोहमा र पाटन अस्पतालको एउटा ग्रान्ड राउन्डमा सुनेको थिए। जहिले पनि उहाका शब्दहरु ठाडो तर विचारहरु सुन्दर हुन्छन्, धेरैजसो मेरा विचारहरु नि उहाकोसँग मिल्छन्। तर पछील्लो पटक प्रकाशित वहाँको लेख मलाई अलि चित्त बुझेन, फेसबुकको नेपाली डक्टरहरुको ग्रुप 'DSON' मा पनि उहाको लेखको विरोध भईरहेको छ। लेखमा पोखिएका उहाका विचारहरु भन्दा मेरा केही फरक धारणा छन् तर शब्द चयनप्रती चै मेरो आपत्ती छ।

"डाक्टरी पेशा सबभन्दा सम्वेदनशील हो, शिक्षक केही मात्रामा सम्वेदनशील हुनुपर्छ, वकिलले त सम्वेदनशील हुने कुरै छैन।" 
पेशा भनेको सबै उत्तिकै जिम्मेवारीपूर्ण हुन्छन् र हरेक पेशाकर्मीले आफ्नो जिम्मेवारी, महत्व बुझेको हुनुपर्छ र त्यसै अनुरुप निभाउनु पनि पर्छ। “वकिलले सम्वेदनशील हुने कुरै छैन” भनेर के भन्न खोज्नुभएको होला? उसको पनि आफ्नो ‘क्लाइन्ट’सँगको सम्बन्ध हुन्छ, उसैप्रती उसको जिम्मेवारी हुन्छ। पेशाकै आधारमा मान्छे ठुलोसानो, जिम्मेवारी बढीकम भन्ने हुँदैन भन्ने मलाई लाग्छ। गाडी चालकहरुको आफ्नो कामप्रतीको असम्वेदनशीलता, हेलचेक्राइले धेरैको ज्यान गएको हामीले सुनी, पढिरहेका हौ।

“कुनै महिलाले डक्टरको अगाडि लुगा खोल्छिन्, त्यत्रो विश्वास गर्छिन्, यो विरामीले डक्टरलाई दिएको इज्जत हो। हामीलाई समाजले कत्रो इज्जत दियो, जुन कुराले गर्दा आज #########################, यत्रो इज्जत कुन चाँही पेशाले पाउछ?” 

यो उदाहरण आँफैमा नपच्दो छ। हरेक पेशामा सेवा दिने र सेवा लिने बीच आफ्नै प्रकारको विश्वासको सम्बन्ध हुन्छ। कुनै होटलमा गएर तपाईं ढुक्कसँग खाना खान सक्नुहुन्छ, खानामा केइ मिसाएको छ कि विष हालेको छ कि भनेर शंका गर्नुहुन्न। आफूले अपराध नै गरेको छ भने पनि आफ्नो वकिलसामू सबै कुरा खुलस्त भन्नुहुन्छ। चुनावको बेला नेताहरुलाई जिताएर हामी आफ्नो देशै उनीहरुलाई सुम्पेका हुन्छौ। कपाल काट्न बस्दा धारिलो चक्कु लिएको नाईसामू आफ्नो घाटी थापेर चुपचाप ढुक्कसँग बस्नुहुन्छ। यी सबै विश्वासकै उदाहरणहरु हुन्, संसार विश्वासमै अडेको छ। त्यसैले विरामीले आफूसामू नाङिएर जाच्न दिनु डक्टरको इज्जत हो भन्ने उदाहरण अपाच्य लाग्यो। यो त डक्टर- विरामीको सम्बन्धको, विश्वासको एउटा पाटो हो। अनी नभुल्नुपर्ने अर्को कुरा के हो भने सबै डक्टरले विपरित लिङको विरामीको जाच गर्दा विरामी पुरुष भए पुरुष र विरामी महिला भए महिला सहयोगी राख्नुपर्छ र राख्ने पनि गर्छन्। यो महिला, पुरुष डक्टर दुवैको हकमा लागू हुन्छ। सर्वसाधारणले यो बुझ्नु जरुरी छ र आफ्नो जाचको बेलामा विरामीले त्यसको माग राख्न पाउछन्।

अर्को मन नपरेको उदाहरण हो- “डक्टर खान नपाउने हुँदैनन्, खाए लाएको परिवारबाट आएको हुन्छ, झन खाएलाएको हुन्छ, त्यसैले उ सम्वेदनशील हुनुपर्ने, सभ्य हुनुपर्ने।“
भावको हिसाबले उहाका कुरा ठिकै हुन् तर ४०-५० लाख खर्च गरेर एमवीवीएस पढेर, १ करोडसम्म खर्च गरेर एमडी सकेपछी अब म यो समाजलाई के दिनसक्छु, देशलाई के दिनसक्छु भनेर सोच्नुपर्छ भनेर तपाईं वा यो समाजले सोच्छ भने त्यो दिवास्वप्न बाहेक केही हुँदैन। हो छात्रव्रितीमा पढेको डक्टरसँग यो आशा राख्नु ठीक हो, देशले पढाएको छ भने त्यो गुन तिर्नु उस्को जिम्मेवारी नि हो। मन्त्रालयबाट छात्रव्रितीमा एमबीबीएस गरेका प्राय: सबैले ‘बोन्ड’ अनुसार गाउगाउमा गएर सेवा नि गरिरहेकै छन्। तर सबै डक्टरलाई एउटै पोल्टामा हालेर “तैले समाजसेवा नै गर्नुपर्छ, तैले देश छोड्न पाउदैनस्, अमेरिका, बेलायत उड्न पाउदैनस्” भन्नु चै हिटलरीपना हो। कि चै देशले, सरकारले उनिहरुको लागि राम्रो सम्भावनाका बाटोहरु बनाउन सक्नुपर्छ हैन भने आफ्नो क्षमता अनुसारका राम्रा मौकाहरु खोज्दै उ कही पनि जान स्वतन्त्र हुन्छ। हो, तपाईंलाई देश छोड्न मन नलाग्ला, मलाई नलाग्ला, अरु केहीलाई नलाग्ला, तर डक्टर भयो भन्दैमा सबैलाई यो भावना आउनुपर्छ भन्ने केही हुँदैन। र त्यो भावना छैन भन्दैमा उ नराम्रो, कम सम्वेदनशील भन्न मिल्दैन। उहाकै शब्दमा “डाक्टरमा अलिकति समाजसेवा, राष्ट्र सेवा, जनताको सेवाको भावना आएन भने डाक्टरी पेशामा सम्वेदनशीलता रहँदैन।“ यही कुरा सबै पेशाकर्मीहरुबाट खोजिनुपर्ने हैन र? कर्माचारी, नेता, इन्जिनियर, प्रहरी, मिडियाकर्मी आदी सबैबाट। यो प्रकारको देशप्रेम, समाजसेवीभाव किन डक्टरहरुसँग मात्र खोजिन्छ भनेर मैले अझैसम्म बुझ्न सकेको छुइन।

डक्टरी पेशा हो कि समाजसेवा?
यो पेशामा गरिने विरामीको सेवा, उपचारको हिसाबले धेरैलाई समाजसेवा हो कि भन्ने लाग्नसक्छ। तर आखिरमा यो पेशा नै हो। सरकारी अस्पतालमा तलव लिन्छन् अनि सेवा दिन्छन्, प्राइभेटमा ओपिडी शुल्क, कन्सल्टेसन शुल्क लिन्छन् अनि सेवा दिन्छन्। हरेक पेशाको आफ्नै जिम्मेवारी हुन्छ र यो पेशाको जिम्मेवारी भनेको विरामीको उपचार हो।
वरिष्ठ पत्रकार रविन्द्र मिश्रले भने झै ‘पेशाको जिम्मेवारी भित्र रहेर गरिने कुनै पनि काम समाजसेवा हुँदैन।‘ डक्टरहरुको काम नै विरामीको उपचार गर्नु हो, त्यसैले कसैको उपचार गरेर निको बनाउनुलाई समाजसेवा भनेर न त समाजले हेर्नु ठीक हुन्छ न त डक्टर आँफैले। त्यो कामको लागि उस्ले शुल्क लिएको हुन्छ र त्यही अनुसार बनेको डक्टर-विरामीको सम्बन्ध भित्र रहेर सबै उपचारका कामहरु गरिन्छ। यसलाई "मैले तपाईंको यो ठीक गरिदिए, तपाईंलाई बचाइदिए" भनेर डक्टरले फूर्ती लगाउनु ठीक हैन, उस्ले त मात्र आफ्नो काम गरेको हो, जिम्मेवारी निभाएको हो।
पूरानो समयमा डाक्टरहरुले गरेका उपचार, अप्रेसनहरुले ठीक भएको, बाच्ने सम्भावना नभएकाहरुको पनि रोग निको भएको देखेर अचम्म मानेर भगवानको दर्जा दिएर सम्मान गर्ने गर्थे। त्यो एक हिसाबले त्यो समयको लागि ठिकै होला। तर समय परिवर्तन भएको छ, यसको माने यो हैन कि अहिले डक्टरहरुले त्यसो गर्दैनन्, तर उस्ले गर्ने कुनै पनि कुरा चमत्कार हैन, दैवी हैन, उस्ले मात्र आफ्नो जिम्मेवारी निभाएको हो, आफूले सिकेको, जानेको कुरा गरेको हो भन्ने सबैलाई थाहा भईसकेको छ। त्यसैले न डक्टरले आफूलाई चमत्कार गर्ने भगवानको रुपमा हेरेर घमन्ड गर्न सुहाउछ न त विरामी, उस्को परिवार र समाजले त्यो दर्जा दिन मिल्छ। बरु एउटा सहयोगी साथीको रुपमा डक्टर-विरामीको सम्बन्धमा एउटै लेभलमा काम गर्नु अहिलेको समय सापेक्ष हुन्छ।

प्राइभेट अस्पतालमा डक्टरले पैसा नभएको विरामीको उपचार गर्दिन भन्न पाउने कि नपाउने?
सुन्दा नराम्रो लाग्ला, तर त्यो डक्टरको अधिकारको कुरा हो। पहिलो कुरा, जल्ले जे भनोस् प्राइभेट अस्पताल पैसा कमाउनकै लागि खोलिएका हुन्, उनीहरु महँगो शुल्क लिन्छन् र त्यै अनुसारको सेवा दिन्छन्, सरकारलाई कर बुझाउछन्। त्यसैले प्राइभेटमा कुनै पैसा नभएका विरामीको उपचार हुन्छ भने त्यो डक्टर वा अस्पतालको निर्णय अनुसार हुन्छ, कसैले ‘यो गर, त्यो गर’ भनेर कर लाउन पाउदैन। प्राय: प्राइभेट अस्पतालहरुले आफ्नो पब्लिसिटीको लागि त्यसो गरिरहेका हुन्छन्। दोस्रो कुरा, गरिव विरामीहरुका लागि सरकारी अस्पतालहरु छन्, त्यहा सरकारले थोरै शुल्कमा र नि:शुल्क पनि सेवा दिने व्यवस्था मिलाएको हुन्छ। पैसा अभाव भएका विरामीहरु सरकारीमा जानुस् न, प्राइभेटमा गएर महँगो लियो भनेर भन्नु उचित हुँदैन। तर यहाँ के कुरा महत्वपूर्ण छ भने सरकारी अस्पतालहरुलाई राम्रो, सुद्रीढ बनाउने र प्राइभेट अस्पतालहरुलाई शुल्क, सन्ख्यामा नियन्त्रण गर्ने, मनिटरिङ्ग गर्ने काम स्वास्थ्य मन्त्रालयले गर्नुपर्छ।

मलाई अचम्म लाग्ने कुरा चै के भने लाखौ करोडौ खर्च गरेर डक्टर बन्न चै दिने, अनी खर्च भएको पैसा काम गरेर उठाउछु भन्दा चै पेशा सेवाको हो, विरामीको गोजीमा प्वाल पर्यो भन्ने? कि उसलाई त्यत्रो खर्च गरेर पढ्नै नदिनुपर्ने वा भनौ पैसा लिएर डक्टरी पढाउनै नदिनुपर्ने, यी यत्रा महङा प्राइभेट मेडिकल कलेजहरु खोल्नै नदिनुपर्ने। अनि आउछ मेडिकल शिक्षामा बढ्दै गएको प्राइभेट मेडिकल कलेजहरुको हालीमुहाली, यसैलाई नियन्त्रण गरिनुपर्छ भन्ने गोविन्द केसी सरको आन्दोलन। यदी मेडिकल शिक्षा यही गतीमा महँगो हुँदै जाने र प्राइभेट मेडिकल कलेजहरु बढ्दै जाने हो भने हामीले सरकारी अस्पतालमा काम गरेर थोरै तलवमा चित्त बुझाउने डक्टर मुश्किलले भेट्टाउने छौ।

अन्तमा कुरा के भने डक्टरी एउटा पेशा हो, यसमा लागेकाहरुको आफ्नै खालको जिम्मेवारी हुन्छ, डक्टर-विरामी सम्बन्धमा रहेर यिनले काम गर्छन्, तर यो समाजसेवा हैन, कसैले आफ्नो काम बाहेक समाजसेवा गर्छ भने त्यो उसको व्यक्तिगत रुची हो, गरेको राम्रो हो (समाजसेवा त हरेक पेशाकाले गरेको राम्रो हो) तर सबैले त्यसो गर्नुपर्छ वा गर्लान् भनेर आस राख्नु चै मूर्खता मात्रै हो। अनि समस्याको जरा भनेको सरकारी अस्पताल, सरकारी मेडिकल कलेजहरुलाई सुधार नगरिनु, प्रोत्साहन नगरिनु र प्राइभेट अस्पतालहरु, प्राइभेट मेडिकल कलेजहरुलाई च्याउ सरह उम्रन दिनु हो। यो समस्याको उर्लदो भेललाई आँखा चिम्लेर यही वातावरणमा हुर्किएका डक्टरहरुमा समाजसेवीको भाव आएन, पैसाको पछी मात्रै दौडिए, विरामीको गोजीमा प्वाल पारे भन्नुको कुनै तुक छैन।

बाँकी पढ्नुहोस् >>

DOCTORS VS AAMIR KHAN

आमिर खानको 'सत्यमेव जयते' त धेरैले हेर्नुभको थ्यो होला, त्यसको भारतीय मेडिकल क्षेत्र सम्बन्धी एपिसोड पनि हेर्नुभएकै थ्यो होला। नेपालको स्वास्थ्य अवस्था पनि झन्डझन्डै उस्तै छ, वा भविष्यमा उस्तै होला। तर जसरी मिडियाले 'धेरै बेलामा पूरा सत्य बोल्दैन' भनेजस्तै उक्त कार्यक्रम हेरेर मात्रै मेडिकल क्षेत्र बारे अनुमान लगाउनु गलत हुन जान्छ। उक्त कार्यक्रमपछी आमिर खानलाई लेखिएको एउटा खुला पत्र। यो पत्र डा. शारदा जैन को फेसबुक पेजबाट लिईएको हो। 

A letter to an Ignorant Perfectionist

Dear Mr.Aamir Khan,

I have been trying hard but cannot get over the fact that you can 'sell' ignorance with such ease and honour. Though I agree to 'parts' of your show, Lets first get the facts right.

1) You said patients on dialysis live upto 15-20 years. 

Fact - The 5-year survival rate of patients on dialysis is about 25-30 % (less than many cancers). Renal transplant remains the best available treatment option for chronic kidney disease. (I hope you take responsibility for people who after watching your show plan to not go for kidney transplant and die in less than 5 years)

2) An overenthusiastic girl from the audience said that her father was forced for an emergency liver transplant '6-7 years' ago for gastroenteritis. 

Fact- Even today there are 'a handful' of hospitals in India offering liver transplants. To think that 6-7 years ago, just a gastroenteritis patient was offered liver transplant is not only improbable but technically impossible.

3) A diabetic patient blamed a doctor for losing a toe. 

Fact- Lakhs of diabetic patients per year lose entire limbs due to diabetic foot (cellulitis and gangrene). Doctors go about step wise cutting off toes, then foot, even the leg upto above knee level in order to save as much limb as possible. The patient in your show might still be able to walk just because of the timely action taken by the surgeon.

Mr. Aamir Khan i am not getting back at you because i took your show personally. Yes, I agree that there are doctors indulging in shameful malpractices and even i know a few of them. But i can proudly say i am surrounded by more doctors who work day and night just to ensure that their patients get the best possible treatment. The 'BAD' doctors should be punished and we all can come together to ensure we do not encourage such malpractices.

Secondly, 

I would have appreciated if you would have thrown some light on the entrance examinations and the hard work, dedication and sacrifices a doctor needs to clear his MBBS, MD, DM etc examinations. I wish you had spent half a day in the emergency department and OPD of a Govt. Hospital and realized that the work timings, working conditions, lunch breaks, doctor:patient ratio, hours of sleep per week, living conditions in the hostel and the stipend is worse than a class 4 labourer. You would have also surprisingly realized that the 'DOCTORS' are the only 'FUNCTIONAL' part of a Govt. Hospital which still caters to thousands of patients in a day. When you compared statistics of U.K and India, why didn't you include the salaries, living standards and the doctor:patient ratio the doctors have in developed countries?

Coming to generic drugs, 

Yes, a large amount of rural population should have access to cheap generic drugs. But one should not forget the pharma companies that charge more for the drugs are the ones that spend crores of rupees for research and development of new drugs. Had there not been drug trials no new drugs would have been invented and we would have mortality rates compared to stone age. Also i agree that most doctors endorse certain brands of drugs (which i do not deny may be for some financial gains also) because they have faith in the quality of the 'active drug' of certain companies. Yes many local companies manufacture generic products (which is a copy of the original molecule discovered by the expensive company which can be used for unaffordable patients. But you did not mention that many of these generic drugs are of substandard quality and are the reason of many uncalled for deaths due to drug reactions. Most doctors would not want to take responsibility of the quality of the 'generic' drugs.

Lastly, 

What do you mean when you say 'People of high IQ and desire to earn money should not become doctors'. Why aren't doctors allowed to have an ambition?? How can a person who earns 4 crores for an episode of a so called 'social' show decide on what should be an individual's ambition and financial status !! 

Why can there be no doctors who earn well for their professional skills and do not indulge in malpractices? 

It just reflects your hypocrisy. I would like to offer a few solutions to the problem.

a) ' BAD' doctors indulging in malpractices should be suspended for life. We need a strong regulatory authority to publish expected treatment 'protocols' and punish doctors found to be doing unethical practices.

b) Regulatory authorities should also keep a check on the quality of drugs being manufactured and at the same time 'sold' at the local chemist.

c) Govt. medical colleges and hospitals should multiply several folds, increasing the number of doctors in each department, improving the doctor:patient ratio. Doctor's salaries and living conditions should be looked after and should be comparable to other professionals.

d) Regular CME'S and licensing exams (like other countries) every 5-10 years.

e) The Govt. should spend 6-8% of GDP ON HEALTHCARE and a part of which should also be committed to the research and development of newer drugs.

f) No politician should be allowed to be associated with any private medical colleges.

g) The general public should be educated well about common diseases and the 'acceptable' qualifications of the doctors.

These are just a few points i can think of at the moment. I am sure had you bothered to have a panel discussion and find solutions in a healthy way, we could come up with a lot more viable solutions. However you chose to sensationalize your show, by hiring 'few' people with 'fake' or 'amplified' problems and shed a few tears. 

Hope you understand that your allegations like 'HAMARE DESH KE DOCTORS ITNE BIMAAR KYUN HAIN' and 'MAUT KE SAUDAGAR' are as serious as calling all actors 'Rapists' (after the shiney ahuja incident) and all Muslims 'Terrorists'. Knowing that you twisted not one but not many known medical 'facts' to strike a chord with the 'ignorant' 'naive' audience. How do you expect me to have faith in you and the stories you would project in the upcoming shows. You have betrayed a large segment of the 'classes' as well as 'masses'.

All i can say is i feel sad for the death of the 'image' you created in our minds and hearts. An unbiased Aamir who strives for nothing but the truth and the betterment of the society was after all a MYTH.

Condolences,

An honest Doctor.

Note:- This letter is copied from the facebook page of Dr. Sharda Jain posted in 

WORLD CONGRESS OF OBSTETRICS & GYNECOLOGY FORUM.

बाँकी पढ्नुहोस् >>

डाक्टर: आज र भोली

DOCTORS SOCIETY OF NEPAL( DSON) फेसबुक ग्रुपमा 'Kiran Acharya' द्वारा लेखिएको पोस्ट। सबैमा सबै कुरा लागु नहोला तर धेरै हदसम्म सही। मनपर्‍यो र यहाँ शेयर गरेको छु।

मन छुने यथार्थता....(SORRY TO ALL CONSULTANT BUT IT'S A REALITY)

..................जब म मेडिकल अफिसर थिएँ..........
१) रोगको बारे धेरै अनुभव हुँदैनथ्यो तर म बिरामीको DIAGNOSIS गर्न चाहन्थे।
२) बिरामीको आर्थिक अवस्था/पिडा बुज्थे र सकेसम्मको कम खर्च गरिदिन्थे।
३) ५० हजार मेरो लागि ठुलो रकम हुन्थ्यो।
४) MR ले दिएको पेन अनि कहिले काही दिने पार्टी मा पुग्दा मजा लाग्थ्यो।
५) अस्पताल घर जस्तो र क्लिनिक जेल जस्तो लाग्थ्यो।
६) CONSULTANT हरु महिनामा कति कमाउंदा रहेछन भनेर हिसाब गर्दा रमाइलो लाग्थ्यो।
७) सकेसम्म धेरै डाक्टरको संगत र राम्रो दोस्ती गर्न मन लाग्थ्यो।
८) ठुलो डाक्टर बन्ने सपना हुन्थ्यो,पैसा भन्ने केहि ठुलो लाग्दैनथ्यो।
९) मलाई LAB/ XRAY/ USG/ CT मा कमिसन पाइन्छ भन्ने थाहा नै हुन्नथ्यो।
१०) ब्यापारीलाइ घृणा गर्थे र सबैलाई आफुले जस्तो समाजसेवा गर्नुपर्छ भन्थे।


...............आज म PG पुरा गरेर CONSULTANT बनेको छु............
१) रोगको बारे धेरै अनुभव छ, तर बिरामीलाई राम्रो संग हेर्न मन/फुर्सद हुँदैन।
२) बिरामीको पिडा वा आर्थिक अवस्थासंग धेरै मतलब हुँदैन।
३) ५० हजार त मेरो लागि कुनै रकम नै होइन।
४) MR हरुसंग सिधै बार्गेनिङ गर्न सक्छु।
५) अस्पताल जेल जस्तो लग्छ, क्लिनिक घर जस्तो लाग्छ।
६) अन्य CONSULTANT हरु मैले भन्दा कति कम वा बढी कमाउछन् भनेर हिसाब गर्छु।
७) सकेसम्म अन्य डाक्टरसंग कमै संगत गर्छु।
८) अब म ठुलो डाक्टर भएँ जस्तो लाग्छ र अब काम भनेको पैसा कमाउने मात्रै हो जस्तो लाग्छ।
९) कहाँबाट कति कमिसन बाकी छ भनेर हेर्छु, नल्याए माग्न पठाउछु।
१०) ब्यापारीलाई सबैभन्दा सम्मान गर्छु र आफु पनि ब्यापारी नै हुँ जस्तो लाग्छ।


.......................हाम्रो समाज.......................

१) बाटोमा कोहि सुट टाई लगाएको मान्छे देख्यो कि- यो डाक्टर नै हो, अरु यति चट्ट परेर हिड्दैनन्।
२) कतै भब्य घर देख्यो कि -या त ब्यापारीको या त डाक्टरको घर हुनुपर्छ।
३) कतै महँगो गाडी देख्यो कि- या त ब्यापारीको या त डाक्टरको गाडी हुनुपर्छ।

.......................हाम्रो परिवार........................
१) बुवा- त्यो डाक्टर त ३०लाख हालेर DM पढ्न गएछ, त कहिले जाने होस्?
२) आमा- त्यो डाक्टर त अमेरिका घुम्न गएछ, त कहिले जाने होस्?
३) श्रीमती- यो गाडी पुरानो मोडेल भयो, नया किन्नुपर्यो।
४) छोरा- मलाई भिडिओ गेम खेल्न नया LED टिभी चाहियो।
५) छोरी- आज iphone-6 निस्केछ, मलाई किन्नुपर्यो।

......................हाम्रो आफन्तजन...................
1) हैन कति छ कमाई, ३-४ लाख त कम्तिमा होला नि।
२) हैन कता राख्छौ हो! तेत्रो धेरै पैसा??
२) तिम्रो छोरो त डाक्टर भयो, हामीलाई २-४ लाख सापट चाहियो।
३) ल तिमि नै डाक्टर छौ, मेरो अपरेसन फ्रीमा मिलाउनु पर्यो।
४) यो सहकारी/बैंक/संस्था/इन्सुरेन्स/मन्दिर/बाटो/कार्यक्रम....मा पैसा हालिदिनुपर्यो।

......................हाम्रो साथी भाई............................
१) डाक्टर भईस यार, अब त केहि टेन्सन नै छैन, अस्पतालमा सब फ्री।
२) अब डाक्टरसाथ मा हुदाँहुँदै हामीले रेस्टुराको बिल कहाँ तिर्नु नि?
३) तेरै गाडी छ नि यार, जहाँ जान परे पनि।
४) मैले बिजनेस गर्न थालें, २-४लाख पैसा लेन।

......................हाम्रो देश......................
एकाबिहानै देशको समाचार पढ्न पर्यो भनेर कान्तिपुर र नागरिक किनेर ल्यायो, फर्स्ट पेजमै येत्रो भोल्टे अक्षरमा मेन न्युज - 'डाक्टरले बिरामी तान्न दलाली, बिरामीबाटै कमिसन'

जब हाम्रो समाज, परिवार, आफन्तजन र साथीभाई सबैले डाक्टरमाथि सुट लाएर हिड्नुपर्ने, भब्य घर बनाउनुपर्ने, महंगो गाडी चढ्नुपर्ने, घरमा अथाह पैसा खर्चनुपर्ने र जसरि पनि धेरै पैसा कमाऊनै पर्ने बाध्यता पार्छन, तब हाम्रो सामु दुइवटा बाटो हुन्छन् -

१) यही लोभीपापी र भ्रस्ट समाज र आफन्तहरुको चंगुलमा फसेर आफु पनि भ्रस्ट हुदै अनैतिक काम(MALPRACTICE) गरि धेरै पैसा कमाउने वा
२) यी सबको प्रबाह नगरी, केवल पैसाको पछी नलाग्ने, कुनै पनि अनैतिक काम (MALPRACTICE ) नगरी इज्जत साथ जे जति सकिन्छ कमाउने, घरपरिवारलाई त्यस्तै बनाउने।

उत्तर- ??????

याद गरौँ, हाम्रो समाजमा अझै पनि धेरै नया र पुराना डाक्टरहरु छन्, जसको कमाई औसत एक/डेढ लाख (कसैको धेरै बढी पनि होला) छ, जसले आजसम्म कुनै एकदिन पनि MALPRACTICE गरेको छैन, तर पनि इज्जत, खुसि र सुखी भएर बाचेका छन्। सबै जना डा. गोविन्द के. सी. हुन सकिदैन, तर डाक्टरकै बेइज्जत हुने गरि अनैतिक काम नगरी प्राक्टिस गर्न सकिन्न र? डाक्टरको अनैतिक काम देशको प्रमुख समाचार पत्रको प्रमुख समाचार हुनु लज्जाजनक हैन र??

अस्तु

बाँकी पढ्नुहोस् >>

एउटा भोलिको डक्टरको अनुभव

हाल बङ्लादेशमा एमबीबीएस अन्तिम वर्षमा पढिरहेका भाई राम थापा छेत्रीको अनुभव फेसबुकको Doctors Society of Nepal (DSON) ग्रुप पेजमा पढ्न पाइयो। सार्है राम्रो, उदाहरणीय अनि अनुशरणीय लाग्यो। त्यसैले यहाँ शेयर गर्दैछु। भाई तिम्रो सहयोगी मनलाई सलाम्।। 

हाल म ईद्को छुट्टीमा आफ्नो गृह जिल्लामा छु, लामो दिन बिताउन गार्हो हुने हुदा नजिकैको सरकारी अस्पतालमा Medical Volunteer को रुपमा कार्यरत छु। पढाइको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा - बङ्लादेशमा MBBS Final Year मा अध्ध्यनरत छु।

आज बिहान १० बजेदेखि रातिको ७ बजेसम्म धादिङ जिल्ला अस्पतालको Emergency Department मा Volunteer को हैसियतमा काम गरियो। फरक फरक घटना अनि केसहरु हेर्न ,सिक्न अनि व्यवस्थापन गर्न पाइयो।खाल्टे देखि हिडेर आउनुभएका वृद्ध दम्पतिलाई आफैले OPD मा लगेर चेक्जाच गराइदिए ,फ्री मा औषधि उप्लब्ध गराइदिए, खाने तरिका सिकाइदिए ,"प्यास लाग्यो बाबु" भन्नुभो पानीको व्यवस्था गरिदिए। निशुल्क औषधि पाएको अनि डाक्टरको पर्याप्त चेकजाच पाएपछि ती वृद्ध दम्पती खुसी हुँदै घर फर्के। जादा पनि परसम्म हेरिरहे ।

आजै दिउँसो साखु सोर्ह घरेका एक गरिब बालक आफ्नी आमा सहित हात फ्र्याक्चरको समस्या लिएर हाम्रो अस्पतालमा आए। पैसाको अभावमा तत्काल सदरमुकाम आउन नसकेर आज ५ दिन पछी मात्र अस्पताल आएका रहेछन। त्यो पनि भोको पेट अनि रित्तो थैली बोकेर..... उसकि आमासंग पैसाको नाउमा १ रुपियाँ पनि थिएन..... उन्का श्रीमान् अगाडी नै बितेका रैछन, उनी आफै पनि घरमा चट्याङ लागेर घाइते भएकी रहेछिन। कमाउने मान्छे कोहि रहेनछ त्यस्तो अबस्था देखेर, उस्को लागि निशुल्क X-Ray, औषधि, ,व्यान्डेज उप्लब्ध गराउन पहल गरे र भोका आमाछोरालाई खाजाको व्यवस्था गरिदिए। यति सहयोग पाएर खुसी हुँदै मलाई धेरै आशीर्वाद सहित नमस्ते गर्दै ती दु:खी आमाछोरा घर फिरे। 

विभिन्न Health Institute बाट practical का लागि आएका  H.A, Nurses, A.N.M, CMA भाइबहिनीहरुलाइ आफुले जानेको, सिकेको Clinical knowledge, idea हरु शेयर गरे। आफुले पढेको, भोगेको अनुभव शेयर गरे।

त्यस्तै साझतिर हाम्रा Ambulance driver दाजु शेरबहादुर खाडले चैनपुरबाट गर्भवती महिला लिन भनेर जानुभएको रहेछ तर सदरमुकाम आइपुग्नै लाग्दा मुरली भन्ज्याङमै ती महिलालाई सुत्केरी बेथाले च्यापेछ। बीच बाटोमा ल्याउदै गर्दा आकस्मिक Safe Delivery गराउनु भएकोमा धन्यवाद दिए। धन्न उहाले आकस्मिक सुत्केरी गराउने तालिम लिनुभएको र अत्यावश्यक सुत्केरी गराउने सामग्री गाडी भित्र नै व्यवस्था भएकोले सुरक्षित प्रसुती गराउन सक्नुभयो र बच्चा र आमा दुबैलाई बचाउन सकियो। 

यस्तै दिनभरीमा ५ वटा जति धारिलो बस्तुले काटेको, अधिक्तम हात भाचिएका केस र तिनका व्यवस्थापन गरे। अन्य धेरै आकस्मिक केसहरु हेर्न पाइयो, सिक्न पाइयो। आज दिन भरीको अनुभव सम्झिदा आनन्द लाग्यो त्यसैले सबैसामु यो अनुभव शेयर गर्न मन लाग्यो।।

बाँकी पढ्नुहोस् >>

नजन्मिएका जीवनहरु

'गाइने ड्युटी डक्टर बोल्नु भा हो?' मैले “हो” भने। उताबाट “इमर्जेन्सीमा एउटा ‘इन्कमप्लिट एबोर्सन’को केस छ है, आइदिनुस्” भन्ने आवाज आयो। म इमर्जेन्सीमा पुग्दा गाइनेको जाँच कोठामा एक जना महिला सुतिरहेकी थिईन्, साथमा श्रीमान र सासु होला शायद। इमर्जेन्सीको फाइल हेर्दै केही कुराहरु सोद्धै गरे, बिहे गरेको ६-७ महिना भो रे, अन्तिम महिनावारीबाट जोड घटाऊ गर्दा ९हप्ता जतिको गर्भ देखिन्थ्यो। हिजोदेखी रगत गएको रे, पेट पनि दुखीरहेछ भन्दै थिईन्। एकछिनमा नर्सलाई बोलाएर विरामीका मान्छेलाई बाहिर बस्न लगाई जाँच गर्न शुरु गरे। रगत बगिरहेको थियो, गर्भको बच्चा पनि पाठेघरको मुख खुलेर बाहिर आइसकेको रहेछ, निकालिदिए, अलिअलि सफा पनि गरिदिए। सकेर पछी श्रीमान र सासुलाई नि सँगै राखी “गर्भको बच्चा खेर ग'को छ, मैले निकालिदिए, अलिअली रगत बग्दैछ, औषधी खाएर जान मिल्छ” भनेर काउन्सेलिङ गरे। एकछिनमा कागज बनाएर दिन गएको त ती आमा अघी सफा गरेर निकालेको रगत, सामानहरुलाई खुट्टाले ओल्टाइपल्टाइ गरिरहेकी थिईन्। अचम्म लागेर "के भो आमा? के खोज्नुभको?" भनेको त "नाति थ्यो कि नातिनी थ्यो, कस्तो थ्यो भनेर हेर्न मन लायो नि बाबु" भनिन्। म अवाक भएँ।

जीवन कहिले शुरु हुन्छ? सोझो हेर्दा कस्तो बाङो प्रश्न जस्तो लाग्नसक्छ। बच्चा आमाको गर्भबाट बाहिर निस्किएपछी जीवन शुरु हुन्छ नि, त्यस्पछी त उस्को जिन्दगी शुरु हुन्छ नि। सोझो उत्तर। तर आमाको गर्भमा रहेको भ्रुण जस्ले हातखुट्टा चलाऊछ, जस्को मुटु चलिरहेको हुन्छ, के त्यो जिवित हैन र? त्यसो भने भ्रुणको जन्म त बुवाको शुक्रकिट र आमाको डिम्ब मिल्ने वित्तिकै भएको हुन्छ नि। के जीवन त्यती खेरै शुरु हुन्छ त? अनि त्यो भन्दा अघीको कोषहरु चै के जिउदो हुँदैनन् त? त्यसो भने एबोर्सन एक कानुनी हत्या हो त? उत्तर त्यत्ती सजिलो छैन, उत्तर मसँग छैन पनि।

अर्को दिनको ड्युटीमा पनि त्यस्तै 'कल' आयो, छोटो हिस्ट्री (विरामीसँग समस्यालाई लिएर गरिने प्रश्नोत्तर) लिएर जाँच्नको लागि नर्सलाई बोलाएँ। सिस्टरले लुगा हटाएर जाचको लागि तयार गर्न लागेको त म झसंग भएँ। योनीबाट सानो हातबाहिर निस्किरहेको रहेछ। पानीमा डुबिरहेको मान्छेले 'मलाई बचाउ' भनेर सहयोगको लागि हात बाहिर निकालेर चिच्याएको जस्तो। जाच्ने बेलामा सामान लगाएर हात समाती निकाल्न खोजेको आएन, तर जे होस् बच्चा खेर गईसकेको छ भनेर विरामीलाई भन्दा उन्को अनुहारको पिडा हेर्नै नसकिने थियो। यो दोस्रो पटक खेर गएको थियो, उन्ले संसार हारे झै भएको थियो, वर्षदिनपछी फेरी देख्न शुरु गरेको सपना बीचमै निमोठिएको थियो। उन्लाई पछी अप्रेसन कक्षमा लगेर क्युरेट गरेर खेर गएको बच्चा निकालियो, अस्पताल केही दिन बसेर उनी डिस्चार्ज भईन्। जानेबेलामा सोध्दै थिईन् “अब कती पछी फेरी बच्चा राख्न सकिन्छ डाक्साब?” शायद उनी नमिठो विगत विर्सेर भविष्यको लागि तयार भैसकेकी थिईन्, फेरी आमा बन्ने सपना बोकेर घर जादै थिईन्।  

नजन्मिएका बच्चाहरुले दुखाइ थाहा पाउछन् कि पाउन्नन् होला है। आमाको गर्भ भित्र मुटुको अन्तिम धड्कन धड्किनु अघी के उनिहरु जीवनको लागि छट्पटिएका हुन्छन् होला? मलाई बचाउ, म मर्न लागे भनेर सहयोगको लागि तड्पिएका हुन्छन् होला?

पूरा सुत्केरी वार्ड नै थर्कने गरी कोइ रोइरहेको आवाज आउँदैथ्यो, ग्वाँ ग्वाँ गरेर ठुलो स्वरमा रोइरहेको थियो। म एडमिसन कक्षमा बिजी थिएँ, एकछिनमा इन्टर्न बैनी आएर भनिन् “दाई आइ यु एफ डि/ IUFD भयो”। अर्थात् गर्भ भित्र बच्चाको मृत्‍यु हुनु। बच्चा हुन दिईएको मिती भन्दा दुई दिन कटेको थियो, अस्ति जचाउन आउँदा बच्चा ठिकै छ, बच्चा चलेको, नचलेको राम्ररी याद गर्नुहोला, अनी पर्सी आएर पानीको जाँच गर्ने भनेर पठाएको थियो रे। त्यो दिन बिहानदेखी नै राम्रो नचलेको भएर दिउसोतिर एक्लै देखाउन आइपुगेकी थिईन्। जाच्नेक्रममा स्टेथेस्कोप अनी डप्लरले पनि बच्चाको मुटुको धड्कन सुनिएन। हाम्रो शंका पनि बढ्दै गयो, बच्चा खेर गएको हुनसक्छ भनेर काउन्सेलिङ गरियो। कन्फर्म गर्नलाई इन्टर्न बैनीको साथमा तुरुन्त भिडियो एक्सरे गर्न पठाएका थियौं। फर्कदा उनी आँफै पनि डिस्टर्ब्ड थिईन्, भन्दै थिईन् "विरामी त त्यो भन्ने वित्तिकै ग्वाँ ग्वाँ रुन थाल्नुभो, मलाई त केइ भन्नै आएन, सम्झाउनै सकिनँ।" मलाई लाग्यो कहिलेकाही दु:ख आँसुसँगै बग्न दिनुपर्छ, यस्तो बेला नरुनुस्, रुनुहुन्न भनेर जवर्जस्तीको सान्त्वना दिनु नि ठीक हैन। ९ महिना गर्भमा राखेर हुर्काएको बच्चा जन्मिने दिन आउने बेलामा विनाकारण बित्यो भनेको थाहा पाउदा कुन चै आमाले मन थाम्न सक्लिन् र?

उनी २२ हप्ताकी गर्भवती थिईन्, अचानक पिसाब जसरी नै योनीबाट पानी बग्न थालेपछी उनी अस्पताल आएकी थिईन्। पेट दुख्ने, व्यथा लागेको जस्तो केइ थिएन। मेडिकल भाषामा यस्लाई PPROM Preterm premature rupture of membrane (प्री टर्म प्री मच्योर रप्चर अफ मेम्ब्रेन) भनिन्छ। बच्चा जुन झिल्लीभित्र रहेको हुन्छ, त्यो समयभन्दा अगावै अनी व्यथा नलागिकन फुटेपछी बच्चा रहने पानी (Amniotic fluid/ एम्नियोटिक फ्लुड) बाहिर बगेको थियो। यती सानो उमेरको बच्चा केइ गरेर जन्मेपनी बचाउन गार्हो थियो, यस्तो अवस्थामा गर्न सकिने पनि थोरै नै हुन्छ। इन्फेक्सन नहोस् भनेर एन्टिबायटिक चलाइयो, बच्चाको अवस्थाको जाँचहरु गरियो, बच्चाको डक्टरलाई बोलाएर सम्भावित खतरा, त्यस्को लागि कसरी तयार हुने भनेर काउन्सेलिङ पनि गराइयो। भिडियो एक्सरेमा बच्चा रहने पानी घटेर थोरै भईसकेको थियो, तर धड्कन बाँकी नै थियो। बच्चा राम्रो नहुने निश्चित जस्तो लागेपछी होला एकदिन उन्ले "डाक्टरसाब औषधी लगाएर बच्चा निकालिदिनु, कत्ती बोकेर बस्नु यो टेन्सन" भनेर भनिन्। एउटी आमाले यसो भन्नसक्दा उनमा परेको मानसिक दवावको अनुमान नि लगाउन सकिन्न। परिवारका अरुले पनि "बाँच्न नसक्ने बच्चा आफ्नो पेटमा बोकेर बस्नुपर्दा उस्लाई धेरै चिन्ता भ'छ, राती नि सुत्नै सक्दैन" भनेर गुनासो गर्दै थिए। तर मुटुको धड्कन भएको तर सानो त्यो जिउदो बच्चालाई औषधी लगाएर निकाल्नु एक किसिमको हत्या नै हुन्थ्यो। कुर्नु सिवाय कुनै उपाय थिएन। अन्तत त्यो भएरै छाड्यो, एकदिन त्यो धड्कन बन्द भयो, अनी आँफै व्यथा पनि लागेर मरेको बच्चा निस्कियो। उन्ले त्यो बच्चाको अनुहार हेर्न चाहिनन्, शायद सम्झनामा सधैं आइरहला भन्ने डरले होला।

कत्ति दु:खको मात्रै कुरा गर्ने, शिर्षकसँग मेल नखाए पनि एउटा मिठो कुरासँगै लेख टुङ्याउन मन लाग्यो।

उनी दिनभर बच्चा नचलेको भनेर आएकी थिईन्, घरमा दिनभर कोइ पनि थिएन रे, बच्चा अब चल्छ कि अब चल्छ कि भनेर कुर्दै बसेकी थिईन् रे। साँझसम्म नि नचलेपछी श्रीमान पनि कामबाट फर्केपछी दौडिदै अस्पताल आइपुगिन्। उन्को अनुहारमा डर प्रस्टै देखिन्थ्यो। झट्ट सुत्न लगाएर पेटमा स्टेथेस्कोप राखी सुन्दा बच्चाको धड्कन सुनिएन, डप्लर लगाएर खोजियो, तैपनी धड्कन भेटिएन। डर बढ्दै थियो। पछी इमर्जेन्सीबाट अल्ट्रासाउन्ड मेसिन मगाएर हेर्दा बच्चाको मुटु चलिरहेको देखियो, बल्ल मन शान्त भयो, त्यो तनाव हल्का भयो। "ल हेर्नुस् त तपाईंको बच्चाको मुटु चलिर'को" उन्ले भिडियो एक्सरेको स्क्रिनमा हेरेर बरर आँसु झारिन्।

बाँकी पढ्नुहोस् >>